In de vlees- en vleeswarensector worden de producten opgeslagen in koel- en vriescellen. In koel- en vriescellen is er meestal weinig vocht in de lucht door de lage temperatuur. Vaak staan ventilatoren te blazen om de lage temperatuur gelijkmatig te verdelen over de ruimte (tocht). De ruimtetemperatuur in koelcellen ligt doorgaans tussen de 0 en 4 ˚C. In vriescellen is de temperatuur rond -20˚C. In vriesbunkers kan de temperatuur -40˚C. zijn. Naast de zorg om de risico’s van het werken onder koude omstandigheden is het belangrijk dat insluiting moet worden voorkomen.
- Opsluiting van medewerkers in een koel- of vriescel (onderkoeling, bevriezing, etc).
- Gezondheidsklachten als gevolg van werken onder koude omstandigheden (onbehagen, verminderde bloeddoorstroming).
Maatregelen m.b.t. werken in koude omstandigheden
- De werkgever treft maatregelen om gezondheidsrisico’s ten gevolge van blootstelling aan koude te voorkomen volgens de Richtlijn Werken onder koude omstandigheden.
- Vriescellen, -tunnels of –kamers mogen niet bij in werking zijnde ventilatoren worden betreden. (NB Bij een temperatuur onder de -20˚C kan bij een luchtbeweging van meer dan 2 meter per seconde onmiddellijke huidbevriezing optreden)
- Werkplekken in koelcellen worden buiten de luchtstroom geplaatst of afgeschermd. Zie ook Afschermen werkplekken.
- Inventariseer de koudebelasting van de werkplekken in vriescellen in (WCET-index conform NEN-EN-ISO 11079.) En neem -waar nodig- passende maatregelen.
Maatregelen m.b.t. contact met koude materialen
- Contactoppervlakken waarmee door aanraking ongewenste afkoeling waarschijnlijk is (zoals handvatten van gereedschap, bedieningshendels, deurgrepen, en zitplaatsen) moeten van warmte-isolerend materiaal zijn vervaardigd of moeten hiermee worden bekleed. Zie ook Werken met koude materialen.
- De werkgever treft maatregelen om blootstelling aan koude materialen te voorkomen volgens de Richtlijn Werken met koude materialen.
Organisatorische maatregelen
- De werkgever stelt (isolatie)kleding beschikbaar die zoveel mogelijk van de huid bedekt, zoals koude isolerende handschoenen, capuchon, bivakmuts, isolerend schoeisel. Zie ook (Isolatie)kleding en Koude-isolerende handschoenen.
- Pas waar mogelijk taakroulatie toe zodat werkzaamheden in koel- en vriesruimten worden afgewisseld met taken in een minder koude omgeving
- Beperk de tijdsduur van werkzaamheden in vriescellen. Zie voor eventuele langdurige werkzaamheden in vriescellen Beperking van tijdsduur in vriescellen.
- De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging wordt om instemming gevraagd bij het invoeren of wijzigen van maatregelen rondom kleding, veiligheid en duur van de arbeid in vriescellen.
- Zwangeren medewerksters mogen geen werk verrichten in vriescellen.
Maatregelen m.b.t. veiligheid
- Binnenverlichting moet altijd aan zijn wanneer personeel zich hierin bevindt. De binnenverlichting is zodanig dat zij een goede oriëntatie waarborgt. Er wordt voorkomen dat de binnenverlichting aan de buitenzijde wordt uitgeschakeld, terwijl er zich personen in de koelcel bevinden.
- Koel- en vriescellen zijn voorzien van noodverlichting conform het bouwbesluit.
- Toegangsdeuren moeten aan beide zijden met de hand kunnen worden geopend.
- Vergrendeling van koel- en vriescel aan de buitenkant is verboden en dient te worden voorkomen. Tenminste één van de met verlichting aangeduide (nood)uitgangen moet van binnenuit altijd te openen zijn.
- In koel- en vriescellen moet communicatie naar buiten altijd mogelijk zijn (telefoon, intercom, meld- en alarmknoppen, Bedenk dat mobiele telefoons in een koel- of vriescel soms niet werken)
- Maak specifiek bij vriescellen en vriesbunkers afspraken ter voorkoming van insluiting bij een mogelijke calamiteit in de cel (bijv. altijd twee personen in de ruimte, oproepplicht, meldplicht, controleronde, gebruik van een omvalzender/omvalpieper/camerabewaking.)
- Bij reparaties aan in werking zijnde koel- en vries cellen zijn de ventilatoren uitgeschakeld en moet er altijd minstens een tweede persoon aanwezig zijn.
Maatregelen m.b.t. voorkomen van brand, explosie, vergiftiging of verstikking
- Koelinstallaties moeten voldoen aan het Warenwetbesluit Drukapparatuur. Dit betekent dat koelinstallaties die na 29 mei 2002 zijn gebouwd voorzien moeten zijn van een CE-markering en EG-verklaring van overeenstemming.
- Koelinstallaties dienen regelmatig (doorgaans om de vier jaar) te worden gekeurd door een keuringsinstelling die door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is aangewezen. De keuringsfrequentie is afhankelijk van het soort koudemiddel (ammoniak of andere koudemiddelen), de hoeveelheid ervan en de druk. Benader voor meer informatie de installateur.
Nieuwe koelinstallaties die onder een keurplicht vallen moeten tevens voor aanvang van het gebruik een zogenaamde ‘keuring voor ingebruikneming’ ondergaan.
- Als ammoniak als koudemiddel wordt toegepast, moet in verblijfsruimten worden voldaan aan PGS 13.
- Ammoniak heeft een zeer lage reukgrens. Kortstondige, lage blootstelling veroorzaakt -naast hinder of irritatie aan keel, neus of ogen- normaal gesproken geen ernstige gevolgen. Stel medewerkers in de gelegenheid om bij hinderlijke aanwezigheid van ammoniak hun werkplek te verlaten. ( zie ook de richtlijn Technische gassen in bedrijfsruimten)
- Voorkom dat in koel- en vriesruimten open vuur of transportmiddelen met verbrandingsmotoren worden gebruikt.
- Zorg voor voldoende ventilatie bij het inschuimen en schoonmaken van koel- en vriescellen.
- Bekijk kritisch of een deel van de werkzaamheden in koel- of vriesruimten misschien daarbuiten kunnen worden uitgevoerd.
- Beheers de fysieke belasting in de koelcellen zodanig dat deze werkzaamheden niet ‘rood’ scoren in de Werkwijzer fysieke belasting.
- Periodiek medisch onderzoek van medewerkers in koel- en vriesruimten is gewenst.
- De vloeren zijn waar mogelijk van niet-koudegeleidend materiaal (dus geen beton).
- Ventilatoren in koelcellen zijn zo opgesteld dat ze een minimum aan overlast voor de medewerker bezorgen.
- Checklist Werken in koel- en vrieshuizen van FNV
- Arbokennisdossier Extreme Koude
- AI-blad 20 Werken onder koude omstandigheden. SDU Uitgevers, Den Haag
- Brochure: Koelinstallaties, wat moet u weten als gebruiker?
Richtlijnen
Werken onder koude omstandigheden
Werken met koude materialen
Goede praktijken
Afschermen werkplekken
Beperking van de tijdsduur in vriescellen
(Isolatie)kleding
Koude-isolerende handschoenen
Isolerend schoeisel