Intro / algemeen

Bij het zagen van vlees met botten wordt vaak gebruikt gemaakt van een lintzaag.

Links

Risico

Een lintzaag kan ernstige wonden aan hand en arm veroorzaken.

Eisen

Gezien de hoge risico’s van het gebruik van een lintzaag, is het eerst belangrijk om te bezien of het werk zodanig kan worden georganiseerd, dat er geen bewerkingen met de lintzaag meer nodig zijn.
Gebruik de lintzaag zo weinig mogelijk; alleen als het gebruik niet te vermijden is. Maak bijvoorbeeld voor het zagen van koteletten geen gebruik van een lintzaag, maar gebruik een kotelethakker of snij bij kleine hoeveelheden met de hand.

Als er toch gebruik gemaakt wordt van een lintzaag dan gaat de voorkeur uit naar een gerobotiseerde lintzaag, waarbij geen menselijke handelingen nodig zijn. Mocht dat redelijkerwijs niet haalbaar zijn, dan dient de lintzaag te zijn voorzien van meerdere veiligheidsvoorzieningen:

• Een productduwer of een beweegbaar tafelblad met vingerbescherming, voor het doorvoeren van specifieke producten. Het ontwerp van deze hulpmiddelen is, zoals in de voorbeelden uit bijlage C van de NEN-EN 12668, afgestemd op het te bewerken product.
• Op het niet-werkende deel van de zaag en de wielen is een bewaakte scharnierbare afscherming aangebracht, welke de zaag bij openen tijdens bedrijf binnen 4 seconden tot stilstand brengt.
• Twee in serie geschakelde dubbele drukschakelaars (bv. buik- met knieschakelaar) en een remmotor.
• De overige bewegende delen van de lintzaag (zoals de vlakke bandschijven en de aandrijving) zijn goed afgeschermd.
• Elektriciteit: er mag geen direct of indirect contact mogelijk zijn met spanning voerende delen.
• De lintzaag beschikt over een goed bereikbare noodstop, die bij onderhoud, reparatie en keuring wordt gecontroleerd en bijgesteld. Een stand-alone CE-gemarkeerde lintzaagmachine, die voldoet aan de C-norm, hoeft geen noodstopvoorziening hoeft te hebben als de normale stopknop gemakkelijk vanaf de bedieningsplek te bereiken is.
• Nulspanningsbeveiliging is verplicht.

Specifieke technische eisen aan een lintzaag
Bij de keuze van een lintzaagtype is het belangrijk om eerst vast te stellen voor welke specifieke producten de zaag gebruikt zal worden. Er zijn 4 typen lintzagen te onderscheiden waarmee producten met de hand kunnen worden doorgevoerd. Er moet worden beoordeeld of het product kan worden doorgevoerd met een productduwer of een beweegbaar tafelblad en of nauwkeurig werken noodzakelijk is. Is als het doorvoeren van producten niet mogelijk is met een productduwer of beweegbaar tafelblad, dan wordt gekozen voor een lintzaagtype zonder die veiligheidsvoorzieningen.

Lintzaagtype A:
Dit type lintzaag dient te beschikken over:

• Een vast tafelblad.
• Een niet-demonteerbare productduwer met U-profiel die het zaaglint nagenoeg geheel omsluit en automatisch terugkeert in beschermende positie.
• Een portioneeraanslag.

Dit type is alleen geschikt om verse of diepgevroren kleine producten met een doorvoerhoogte tot maximaal 250 mm in stukken te zagen. 

Lintzaagtype B:
Dit type lintzaag dient te beschikken over:

• Een vast tafelblad.
• Een (in hoogte verstelbare) zaagbescherming die het zaaglint nagenoeg volledig omsluit tot op de doorvoerhoogte van het product.

Dit type is geschikt om producten in stukken te zagen met een doorvoerhoogte tot 420 mm. Dit lintzaagtype wordt alleen gebruikt als producten niet met een productduwer of beweegbaar tafelblad met vingerbescherming kunnen worden doorgevoerd.  

Lintzaagtype C:
Dit type lintzaag dient te beschikken over:

• Een beweegbaar tafelblad met opstaande rand voor bescherming van vingers.
• Een (in hoogte verstelbare) zaagbescherming die het zaaglint nagenoeg volledig omsluit tot op de doorvoerhoogte van het product.

De afmetingen van deze veiligheidsvoorzieningen zijn zodanig dat de hand maximaal wordt beschermd.

Dit type is geschikt om verse en diepgevroren producten met een doorvoerhoogte van maximaal 420 mm door te zagen waarbij nauwkeurigheid is vereist. Nauwkeurigheid is in ieder geval vereist als het eindproduct gelijke afmetingen moet hebben, zoals bij het bewerken van langwerpige producten tot schijfjes van gelijke diktes.

Lintzaag type C is geschikt voor het doorzagen van kogelgewrichten, schouders en borstbeenderen.
Om Lintzaag type C toe te passen op cilindervormige / langwerpige producten, zoals runderpoten, mergpijpjes of bevroren worsten moet het beweegbaar tafelblad zijn uitgevoerd met een V-vormige voorziening die het rollen van een product voorkomt.

Lintzaagtype D:
Bij deze lintzaag worden producten handmatig aangevoerd en doorgevoerd. Dit lintzaagtype dient te beschikken over:

• Een in hoogte verstelbare zaagbescherming die het zaaglint nagenoeg volledig omsluit tot op de doorvoerhoogte van het product..
• Een voorziening, zoals een transportband of rollenbaan, om producten af te voeren.

Een productduwer en portioneeraanslag zijn bij dit type lintzaag niet nodig.

Lintzaag type D heeft minder veiligheidsvoorzieningen dan lintzaagtype C en mag daarom alleen worden toegepast indien de productspecficaties zodanig zijn dat lintzaagtype C niet gebruikt kan worden.

Lintzaagtype D is geschikt om grote producten, met een doorvoerhoogte van maximaal 550 mm, in stukken te zagen, waarbij nauwkeurigheid vereist is.

Organisatorische eisen bij werkzaamheden aan lintzagen:

• Gebruik alleen een lintzaag die CE-gemarkeerd is en voldoet aan de machinerichtlijn en de
  geharmoniseerde norm NEN-EN 12268.Lintzagen met een bouwjaar van vóór 1995 dienen te worden vervangen of te worden aangepast naar de huidige eisen. Als wordt gekozen om een oude lintzaag aan te passen, dient de CE-procedure te worden doorlopen.
• Volg de aanwijzingen van de meegeleverde gebruiksaanwijzing op.
• Neem de veiligheidsaanwijzingen in de gebruiksaanwijzing op in een machine-instructiekaart. Klik hier voor een voorbeeld van een instructiekaart bij de lintzaag. 
• Organiseer de werkplek zo, dat de medewerker die met de lintzaag werkt zo weinig wordt afgeleid door collega’s. Bijvoorbeeld door te voorkomen dat zij achter hem langs lopen.
• Borg dat er toezicht is op het veilig gebruik van een lintzaag. Zeker bij een medewerker die voor het eerst met een lintzaag werkt is het noodzakelijk dat een leidinggevende of ervaren medewerker na de voorlichting en instructie in het begin van de werkzaamheden bij de lintzaag aanwezig is, om toezicht te houden en de nieuweling te begeleiden. Organiseer ook daarna en eveneens bij meer ervaren krachten regelmatig toezicht door een leidinggevende of ervaren medewerker.
• Lintzagen worden alleen onderhouden en schoongemaakt door daarvoor aangewezen en geïnstrueerde werknemers. En dan alleen nadat de lintzaag is ontkoppeld van de energietoevoer.
• Laat alleen werknemers met een lintzaag werken die uitgebreid zijn geïnstrueerd in het veilig gebruik hiervan. Daarbij komen in ieder geval de volgende aspecten aan de orde:
• Voor het opstarten van de lintzaag, moet er gecontroleerd worden :

 Of de beschermende delen aanwezig en goed gemonteerd zijn;

 Of het algehele staat van de machine in orde is;

 Of er zich geen vleesresten of materialen op rond de lintzaag bevinden.

• Zorg voor regelmatige opfrissingen van de instructie, minimaal eens per jaar, met steeds een andere, aansprekende werkvorm. (bv korte presentatie, video, analyse van een bijna-ongeval, bespreking goede en minder goede praktijken e.d.)
• Stel de zaagbeveiliging af op de te zagen vleesdelen, zodanig dat een zo klein mogelijk deel van het zaagblad vrij is.
• Zorg dat de lintzaag ’spanningsvrij’ is als de zaag wordt gedemonteerd voor schoonmaak of bij vervanging van het zaagblad.
• Als de zaag breekt, stop dan onmiddellijk de machine met de noodknop, zet de hoofdschakelaar om en vervang de zaag (of laat deze vervangen door een deskundige medewerker)
• Sla losse zaaglinten op met de scherpe punt van de persoon af gericht.

Gebruik van PBM

• Draag géén (RVS) veiligheidshandschoenen bij het gebruik van een lintzaag. Ze zijn niet bestand tegen een lintzaag en geven daarom schijnveiligheid. In sommige gevallen kan een veiligheidshandschoen bij een zaag-incident zelfs tot meer letsel leiden.
• Disposable handschoenen zijn toegestaan tijdens het bewerken van vlees met een lintzaag. 
• Draag alleen tijdens het vervangen van het zaaglint snijvaste (kevlar) handschoenen. Deze handschoenen mogen niet worden gebruikt tijdens het bewerken van vlees met een lintzaag!
• Om oogletsel door weggeschoten objecten te voorkomen dient een veiligheidsbril te worden gedragen,

Wensen

Overweeg een van de volgende twee voorzieningen om handletsel bij het gebruik van de lintzaag te voorkomen:

• Een lintzaag met een voorziening die met behulp van sensoren de machine doet afslaan als een hand, met een daarvoor te dragen detecteerbare handschoen, te dicht bij het bewegend zaaglint komt ‘Blade Stop’ of Mado. Randvoorwaarden:
  - op grond van een risicobeoordeling moet worden bepaald of Bladestop dan wel Mado gebruikt kan worden.
  - er worden handschoenen gedragen die de fabrikant voorschrijft. NB Als deze handschoen niet wordt gedragen dan werkt de sensor niet.
  - er is zorgvuldige instructie van de gebruikers vereist voor gebruik van de Bladestop of Mado.
• Een uitvoerig geteste RVS handomhulling als PBM voor de vingers met een veermechaniek (zie afbeelding, dit beschermingsmiddel is niet op de markt verkrijgbaar).