Intro / algemeen
Het schoonmaken van productieafdelingen wordt veelal uitgevoerd door gespecialiseerde bedrijven of medewerkers. Het spoelen van kratten kan handmatig worden uitgevoerd of geautomatiseerd zijn. Het onderhoud en/of ombouwen van machines kan zowel door medewerkers zelf (klein onderhoud zoals afstellen) als door de technische dienst worden uitgevoerd. Ook laadruimtes van vrachtwagens worden schoongemaakt. Onderhoud en omstelling van machines vindt doorgaans door eigen personeel plaats.
Links
Risico
Bij het schoonmaken staan de medewerkers bloot aan koude en vocht. Ook treden er veiligheidsrisico's op ten gevolge van de machines. De gebruikte chemicaliën en biologische agentia kunnen gezondheidsrisico's veroorzaken.
Eisen
Algemene eisen inzake reiniging- en ontsmetting zijn:
- De risico's van mogelijk gevaarlijke stoffen in schoonmaakmiddelen die werknemers tijdens hun werkzaamheden gebruiken, zijn door de werkgever geïnventariseerd en beoordeeld.
- Zorg per schoonmaak- en reinigingstaak voor een werkinstructie met werkvoorschriften, ondermeer over het veilig omgaan met chemicaliën en arbeidsmiddelen. De gebruikte schoonmaakmiddelen worden qua dosering en de wijze van toepassen volgens het voorschrift van de leverancier toegepast. Als er met geconcentreerde producten wordt gewerkt (die verdund moeten worden) wordt bij deze werkzaamheden gebruik gemaakt van de beschermingsmiddelen, die in het veiligheidsinformatieblad van de leverancier zijn aangegeven. Bij het overgieten van deze producten wordt gebruik gemaakt van een spatbril, handschoenen en een schort. In de nabijheid moet een oogdouche aanwezig zijn.
- Er worden geen middelen vermengd die mogelijk met elkaar kunnen reageren (vooral opletten met chloorhoudende middelen in contact met zuren/ontkalker). Sla deze zo op dat deze ook bij lekkage niet bij elkaar komen. Dat geldt ook voor lege verpakkingen.
- Om de risico's te beperken is de hoeveelheid van gevaarlijke stoffen op de werkplek zo gering mogelijk, dus geen grote verpakkingen.(Zie de goede praktijk: Kleine werkvoorraden)
- Herhaaldelijk, (vóór de eerste uitvoering en vervolgens maximaal om de vijf jaar) wordt voorlichting en instructie gegeven, gebaseerd op de werkinstructies, over:
- Het veilig en gezond omgaan met chemicaliën en de dosering daarvan;
- Algemene veiligheidsprocedures zoals het veilig schoonmaken van machines, het terugplaatsen van afschermingen e.d.;
- Medewerkers ontvangen en gebruiken doelmatige persoonlijke beschermingsmiddelen tegen gebruikte chemicaliën, biologische agentia, geluid, koude, vocht en stof. Zie richtlijn Persoonlijke beschermingsmiddelen
Eisen bij het onderhoud, omstellen en schoonmaken van machines zijn:
- Machines voldoen aan de eisen gesteld in de algemene richtlijn voor Aanpak Machineveiligheid. Zie ondermeer de eisen rond het voorkomen van ongewild opstarten van uitgeschakelde machines (LoTo).
- Alle messen en zagen die verwijderd kunnen worden zijn voor aanvang van de schoonmaak uit de installaties gehaald (borgen door checklist, paraaf of inspecties door leidinggevenden) en veilig afgevoerd of opgeborgen.
Onderdelen die uit machines zijn verwijderd om schoon gemaakt te worden, worden hiervoor op een veilige manier aangeboden (stabiel, op een rek of standaard, let op scherpe delen).
- Onderhoud, omstel- en schoonmaakwerkzaamheden worden zoveel mogelijk uitgevoerd nadat de machine spanningsloos is gemaakt. Als dat bij uitzondering onmogelijk blijkt, worden in samenspraak met betrokken werknemers afspraken gemaakt en bekend gemaakt om veiligheidsrisico's bij deze werkzaamheden te beheersen.
- De veilige wijze van schoonmaken van machines is vastgelegd in instructies (vastgesteld door het schoonmaakbedrijf op basis van informatie van het vlees- of vleeswarenbedrijf).
- Machines die ten behoeve van de schoonmaak in werking (moeten) blijven, beschikken over een 'schoonmaakstand' of zijn zodanig geconstrueerd dat er geen veiligheidsrisico's kunnen optreden.
- Direct na het legen van de putemmers, putdeksel terugplaatsen i.v.m. struikelgevaar.
- Herhaaldelijk (vóór de eerste uitvoering en vervolgens maximaal om de vijf jaar) wordt voorlichting en onderricht gegeven over de algemene en specifieke veiligheidsprocedures bij onderhoud, omstellen en schoonmaak van machines. Het bedrijf zorgt ervoor dat medewerkers die deze werkzaamheden uitvoeren hiervoor aantoonbaar zijn opgeleid.
- Zie verder de veiligheidsvoorschriften in de richtlijn 'Aanpak Machineveiligheid'.
Eisen voor schoonmaken en biologische agentia
Voor het schoonmaken van productieafdelingen gelden de volgende eisen:
- Het is zaak de blootstelling aan biologische agentia tijdens het schoonmaken zo veel mogelijk te verkleinen door het probleem zo dicht mogelijk bij de bron aan te pakken:
- Voorkom zoveel mogelijk vervuiling tijdens de productie door zorgvuldig om te gaan met resten en afval zoals door het opvangen van afval op een band of in bakken, door het leegdrukken en opvangen van resten in pijpleidingen (bij vleeswaren), door instructie van medewerkers om weinig afval te produceren en door schoonmaak tijdens pauzes.
- Reinig als eerste stap bij het schoonmaken eerst zoveel mogelijk droog: ‘zodat de ruimte bezemschoon’ is.
- Begin de spuitwerkzaamheden na het inschuimen met een zo laag mogelijke druk, zodat eerst het meeste afval voorzichtig wordt verwijderd richting afvoerputten, zonder dat er veel vorming van deeltjes in de lucht zullen komen. Gebruik -waar mogelijk- eerst koud water.
- Verhoog de druk van de spuit pas als het overgrote deel van het afval met voorgaande twee werkzaamheden is verwijderd. De kans dat er dan nog relevante hoeveelheden micro-organismen in de lucht zullen komen is daarmee veel kleiner geworden.
- Zorg voor voldoende ventilatie en afzuiging. Hierbij geldt dat er in de periode, dat wordt schoongemaakt, een ruimteventilatie is met een ventilatievoud van 10 tot 15. Als er na de schoonmaak in de ruimte wordt gewerkt, is minimaal een uur een ventilatievoud van 5 nodig.
- Voor de Vleessector: De werkgever verstrekt tijdens schoonmaakwerkzaamheden adembescherming om blootstelling aan biologische agentia via de luchtwegen te voorkomen en geeft instructie hoe deze te gebruiken. Ademhalingsbescherming is verplicht bij de eindschoonmaak waarbij met water wordt gespoten én bij alle andere schoonmaakwerkzaamheden als de waterdruk hoger is dat de reguliere waterdruk. Zie richtlijn Adembescherming.
Het betreft schoonmaakwerkzaamheden op de volgende afdelingen:
- Stallen
- Vuile slacht
- Schone slacht
- Onderzoekscel
- Organencel
- Maag- en darmafdeling
- Voor de Vleeswarenindustrie: Voor (schoonmaak)werkzaamheden in de productieafdelingen waarbij met water wordt gespoten, wordt de werkgever aanbevolen om aan de medewerkers die in aanraking komen met biologisch stof, ieder een geschikt ademhalingsbeschermingsmiddel te verstrekken. Zie richtlijn Adembescherming.
- De werkgever verstrekt huidbescherming (link naar vlees / vleeswaren) om blootstelling aan de huid te voorkomen.
- Goede persoonlijke hygiëne.
Eisen met betrekking tot krattenwasser
- Medewerkers instrueren niet onnodig te ‘gooien’ met lege kratten of pallets, dit om geluidspieken te voorkomen;
- Neem -waar mogelijk- hoogteverschillen in de aan- en afvoerband weg, die de kunststof kratten laten ‘klappen’ (zie ook: goede praktijk Verminderen van stoot- en valgeluiden);
- Scherm het machinale deel van de krattenwasser bij voorkeur zoveel mogelijk af van het (handmatig) opzetten en afnemen van kratten.
- Plaats ter vermindering van de geluidsblootstelling ondersteunende machines (pompen, compressoren) zo mogelijk in een aparte technische ruimte, en markeer die met ‘gehoorbescherming verplicht’.
Eisen met betrekking tot het geluid bij reiniging van productielijnen
- Laat productielijnen in één ruimte ten behoeve van reiniging niet gelijktijdig in bedrijf zijn, dus bij voorkeur de lijnen één voor één reinigen;
- Tracht vlakke platen onder een hoek aan te spuiten;
- Tracht de reinigingsdruk waar mogelijk te beperken.
Eisen met betrekking tot het geluid bij het onderhoud
- Zo mogelijk onderhoudswerkzaamheden in productieruimtes en machineruimtes plannen buiten productie / reiniging;
- Beoordeel het radiogeluid in de TD-werkplaats en neem zo nodig maatregelen (zie ook goede praktijk > Beperking radiogeluid).
- Persoonlijke gehoorbescherming gebruiken waar noodzakelijk, óók bij het gebruik van elektrische gereedschappen en in de TD werkplaats.
Wensen
- Vermijd ongunstige tilsituaties en ongunstige krachtsinspanningen, bijvoorbeeld bij het trekken van waterslangen.
- Stel een preventief onderhoudsprogramma op.
- Werkgevers in de vlees en vleeswarensector maken alleen gebruik van schoonmaakbedrijven die werken conform de CAO Arbeid en Gezond van de schoonmaakbranche
- Zowel bij schoonmaakwerkzaamheden door eigen personeel als door ingehuurd personeel wordt het protocol 'Veilig werken met stoffen in de voedingsmiddelensector' (bijlage van de CAO Arbeid en Gezond van de schoonmaakbranche) als minimum gehanteerd. (Het protocol is hier te vinden).
- Het verstrekken en dragen van adembescherming wordt sterk aanbevolen bij schoonmaakactiviteiten in de vleesverwerking, als de waterdruk hoger is dan de reguliere waterdruk.
Onderstaande ‘wensen’ zijn bij een dagdosis van 85dB(A) of hoger, verplichte onderdelen van de afweging welke maatregelen redelijkerwijs genomen moeten worden, om de geluidsbelasting terug te dringen. Bij die afweging wordt de arbeidshygiënische strategie gevolgd.
-
Machines zouden mogelijk vanuit de machinebouwer van speciale programma’s kunnen worden voorzien die de geluidsproductie tijdens het reinigen beperken (reinigingsstand);
-
Kies zo mogelijk bij aankoop van nieuwe machines voor behuizingen die worden afgenomen door scharnierende delen in plaats van plaatdelen die bij het plaatsen op de grond veel lawaai maken. Of kies in plaats van dunwandige RVS-beplating voor (dikkere) kunststof panelen;
- Rust TD-monteurs uit met een persoonlijk geluidsignaleringsapparaat om snel te kunnen zien wanneer bij een te hoog geluidsniveau wordt gewerkt (zie ook goede praktijk > Geluidsignalering).